2022ko IRAILAK 9 - 25
BEGIZULO pinturaren ideia sakontzen du, hala nola stargatea, ataria, atea, leihoa edo pantaila, bertatik sublimea behatzeko, ikusleari irudi margotuaren bidez errealetik ihes egiteko aukera eskainiz. Margotutako irudiaren bidez, autonomia propioa transmititzen saiatzen naiz zoomaren praktikaren bidez, oroimen anitzeko azalera bolumetriko konplexuak sortuz, non klasikoa eta futurista – zibernetikoa, teatrala, mikro eta makro mundu enigmatikoak – Aldi berean elkarrekin bizi diren. Wanderlusten etimologiak germaniar hizkuntzaraino garamatza. Wandern hitzak «noraezean ibiltzea» esan nahi du, eta lust hitzak, berriz, «pasioa» esan nahi du.
Horrek, geroago, «Wan- derlust» hitz anglosaxoia esan nahi zuen, edo, bestela esanda, «Noraezean ibiltzeko grina».
Sistema baten feedback-a edo atzeraelikadura, sistema horren irteeraren sektore edo zati baten itzulera definitzen duen kontzeptua da. Hau da, sistemara berriz sartzea, batzuetan, neurri handi batean, zuzentzen dituzten datuekin, edo, beste kasu batzuetan, sistema bera hondatzen duten datuekin.
Gailu mugikorrekin eta pantailekin marrazteko aukera aurkitzea ikus-entzunezko baten hasiera izan da. Ikus-entzunezko horren estetika eraldatzen joan da, mugikorraren bideo-kameraren interfazetik hasi eta animazio baten berezko lengoaietaraino.
«Betiereko gatazka» izenburu ona zen pinturaren enegarren heriotzaz edo egungo arte garaikidearen merkatuan duen garrantziaz eta presentziaz hitz egiten zuen testu batentzat, urtez urte marka ekonomikoak hautsiz.
Denboraz kanpoko anakronismo horrek obsesionatu egiten du bere ariketa norbera ulertzeko beste modu bat bihurtzen bada, gainditu nahi izatea utopia da. Praktikan, idazten duenak Der Wanderer über dem Nebelmeer (Ibiltaria hodeien itsasoan) pinturako protagonistaren antzeko gogobetetzea aurkitzen du.
Bidaiariaren atzean jarrita gaude (hori oso garrantzitsua da), eta, beraz, ezin diogu aurpegia ikusi, ezta ikusten duenaren aurrean duen espresioa ere. Ezin dugu jakin mirespenaren, harriduraren, soseguaren edo zozokeriaren adierazpenik duen. Agian Caspar David bera da. Bizkarretik ikusteak bidaiariaren behatzaile bihurtzen gaitu, baita amildegiaren ertzetik begiratzen duen guztiaren behatzaile ere. Hala ere, gizakiari geure aurpegia jartzeko aukera ere zabalik dago, eta geure begiez hodei-itsasoari begira dagoen ibiltariarengan bihurtzen gara.
CASPAR DAVID FRIEDRICH
Duela urte batzuk Hamburgo hiria bisitatu nuen St Pauli auzoan garagardo batzuk hartu ondoren, eta gertutik ikusi nuen, nostalgia apur batekin, auzo horren historia inguratzen duen berezitasuna. Portu-hiri honetako Kunsthalle Museora joan nintzen. Bertan dago pinturaren originala, Caspar Friedrich margolari alemaniarraren Der Wanderer über dem Nebelmeer (Ibiltaria hodeien itsasoan), erromantizismo alemaniarraren eta mendebaldeko kulturaren obra ezagun eta adierazgarrienetako bat da. Friedrichek esan zuen: -lainoak paisaia zabaltzen du eta bikain egiten du. Emakume beilegia bezala, lanbroak irudimena pizten du. Begiak argi bereizten ez denerako joera du.
Erromantikoentzat, sublimea naturaren nolakotasun bat zen, sentimenek ulertzeko handiegia dena. Edertasuna orekatik sortzen bazen, bikaintasunak irudimenaren eta arrazoimenaren arteko harmonia hausten zuela uste zuten. Ederrak plazera ematen du, esaten zuten. Sublimeak ezinegona sortzen du, asaldura, baita izua ere.
· · · · ·
ANBOTO
Anboto mendi sakratua da; Mariren presentziak, sorginei buruzko istorioek eta inguruko santutegien eta ermiten ugaritasunak mitoaren aureola batekin inguratzen dute mendi hau, eta antroposfera-ingurune erakargarri eta aberatsenetako bat bihurtzen dute. Izan ere, bertako kobak eta harpeak gizakien babesleku izan dira, bai historiaurrean, bai XV. mendeko sorgin eta heretikoen jazarpenean.
Mari, Ama Handia. Mari kristautasunaren aurreko euskal mitologiako jainkosa nagusia da. Kosmobisio aurreindoeuroparrean, Mari da euskal mitologiaren numen nagusia, Ama, Anderea edo Dama ere deitua, eta gizonezkoen numenek ez bezala, babes kosmiko osoa eskaintzen du, eta Paleolitikotik gaur egunera arte iraun duen izakia da.
ZIENTZIA FIKZIOZKO PERTSONAIA BATEN INKOHERENTZIAK
ISMAEL IGLESIAS
Analizatzailea, eraldatzailea, konpositorea, Ismael Iglesiasek logikari eta existentziari buruzko bere ideiak erakusten ditu, denbora eta espaziotik urruntzen den kode batekin, oraina hautemateko. Hizkuntza estetiko bat garatzen du idiosinkrasia dosi handiekin, eta sinplearen berezko espiritua deskribatzen du. Esperientzian eta ikusizko informazioan aberatsa den mundu bat, zeinu eta irudi armategi bat sortuz artistak forma eman nahi diona. Ingurune grafikoak, teknologia berriek, musikak eta ikus-entzunezko sorkuntzak arte garaikidearen kontzeptu berezia indartzen dute. Konpromiso artistiko handiaren aurrean, Iglesias sortzaile konplexu gisa sendotzen da, esentzia intimoenaren bila labirinto formala aurkezten duena.
Pinturaren planteamendu konbentzionalen berregituraketatik, konbinazioak metamorfosi amaigabeak gertatzen zaizkio. Obsesioak dituzten lan-ildoak hurbildu eta urrundu egiten dira erregistro bereizgarriaren ideiatik aldentzeko. Etiketekin etengabe lanpetuta eta desafiatzen, euskal pintoreak iruditeria libre eta aldakorra erakusten du, aurreko obraren sintesia alde batera utzi gabe hainbat piezarekin aldi berean jolasteko aukera emango dioten sistema hibridoak errazteko. Bere lanekin kodifikatzen duen asmoa sistemarik gabe mamitzen da, Ismaelek irakurketa originalak egiten ditu bere perspektiba eta ondorio berritzaileetan, hizkuntza, estilo eta bitartekoen aniztasunaren bidez, komunikazio-elementuei independentzia handiagoa emanez. Bere konposizioak irudimenak iradokitako ilusio gisa proiektatzen dira, koloreenergiarekin eta gainjarritako inpresio nahasiekin indarrez armatuta.
Birsorkuntza modus operandi bat bezala sendotzen da, maila probokatzaileago batera igotzea eta ikusleen begirada harrapatzea ahalbidetzen diona. Iglesiasen ekoizpena etengabeko esperimentazio batek markatzen du, kendu eta jarri, hustu eta bete, lotu eta askatu baldintzarik gabe formulazio autonomoa lortzeko. Jarrera inkonformistarekin, alderdi formal eta artistiko bakoitza aztertzen du, baina aldez aurreko murrizketarik eta aldez aurreko ideiarik gabe. Bat-batekotasuna bere gain hartzen du sormen-prozesuan, eta ustekabeko gauzek harritu egiten dute; horrela, behin eta berriz, bere sormena indartu egiten da halabeharrez eta halabeharrez, ustekabeko eta aldi berean sortzetiko elementu gisa onartuta. Zori sortzailea, sintesia eta analisia dira Ismael Iglesiasen unibertso pertsonalaren protagonistak.
Mugan, artistak dioenez, errealitate leialagoa eta autentikoagoa antzematen da. Pintura oihalaren ertzetatik kanpo eta barruan hazten da, soinu-uhin gisa edo indar misteriotsuko eremu batek erradiatutako energia espontaneo gisa. Oso zaila egiten zaio pintoreari soinuari entzungor egitea, indarrean dauden prozesu animikoak eta estimuluak berrikusten dituenean.
Arreta handiz, pintura abstraktuaren barne-elementua areagotzen du, ikuslearengan hautemate- eta elkartze-eremu berriak irekitzeko. Ismael Iglesias sentikorra eta anbizio handikoa da bere plastikan, formen eta kolorearen jolas askearekin etengabea, eta oraindik erronka egiten dion zerbait aurkitzen du bi dimentsioko espazioan. Espazio itzelak sortzen ditu, sakoneran gainezka egiten dutenak, erreferentzia ezagunik gabe, euskarri laua desager dadin. Inpaktu bisuala eta benetako pasioa zentzumen-bultzada eta aldi berean erronka intelektuala zabaltzen duten lanetan.
