Darío de Regoyos
DURANGOKO BEGIRADA INPRESIONISTA
2021eko MAIATZAK 21 - ABUZTUAK 29
Erakusketa honetan lehenengoz erakutsiko da Museoaren azken erosketa, "Merkatua Durangon" koadroa zehazki. Honen aurkezpena egiteko, erakusketa hau antolatu dugu, Regoyos Durangon bizi izan zen urteetan pintatu zituen koadroekin, Durangoko eta Durangaldeko paisaiak eta jendea irudikatzen dutenak.
· · · · · ·
Guztira 9 koadro biltzen dira, museokoaz gainera Bilboko Arte Ederren Museoko bi, BBK Fundazioko bat, Kutxa Fundazioko bat eta bildumazale partikularrek lagatutako beste 4 koadrok osatzen dute erakusketa.
· · · · · ·
Katalogo berezi bat argitaratu da eta salgai dago 10€tan.
Erakusketaren katalogoaren erosketarekin eskuratu ezazu "Merkatua Durangon" koadroaren lamina.
Katalogoa aurretiaz eskuratu baduzu, pasa zaitez museotik katalogoarekin eta jaso ezazu zure lamina.
BIOGRAFIA
Dario de Regoyosek (Ribadesella 1856 - Bartzelona 1913) 1882an ekin zion bere karrera artistikoari Bruselan erakusketa bat eginez, eta Euskal Herriarekin harremanetan jarri eta maitemindu zen, muga urtero bere joan etorrietan pasatzean bere soroen berdetasuna eta bere mendien lanbroa hautematen zituenean, "Bruselatik etorritakoan sentitzen nuen desio honetatik, 83tik 93ra bitartean, hau baino ezer gehiago ez baitzen sortu." Gipuzkoako kostaldeko itsasargi batean jarri zen bizitzen, Higer lurmuturrean, eta bertatik margotzen zuen ikusmira osoa. "Itsasargi honetan bizitza basatia daramat... Herrialdea zoragarria da. Nire leihotik harkaitzak dituen euskal kostaldea ikusten dut nonahi eta, Frantzia aldetik, Landetako ia hogei legoa, Bordeletik gertu", idazten zien Bruselako lagunei.
Gure artistak lur honen inguruan ematen duen grinaren ondorioz, bere amak etxe bat erosi zuen Donostian 1888an, zehazki San Martzial kaleko 8. zenbakian. Eta 1890. urtean Euskal Herrian bizitzen jarri zen behin betiko, bere absentzietan beti nahi eta beti faltan izan zuen lurraldean.
1905eko maiatzaren 16an Arte Modernistaren laugarren Erakusketa inauguratu zen Bilbon, Bilboko Filarmonikaren areto berrietan. Regoyos ezin da Bilbora joan erakusketa hori prestatzera bronkitis gogor baten ondorioz. Henrriette emaztea bidaliko du, baina Bilbora iritsi bezain laster, gaizki sentitzen hasiko da, eta depresio handi baten biktima izango da. Medikuak Santa Agedako (Arrasate) erietxean sartzea erabakiko du. Une gogorrak dira artistarentzat. Bere gutunek salatzen digute zure tristura eta etsipen handia.
Horrela, emazterik gabe eta lau seme-alabarekin, gure artistak uda Durangon igarotzea erabakiko du, emaztea dagoen erietxetik gertu. Artekale kaleko 6. zenbakiko pisu alokatu zuen. Asko dira artelan bihurtzen dituen hiribildu honetako txokoak: Artekale, Santa Anko atea, Kurutziagako gurutzea.
Hala ere, nahiz eta jarduera artistiko handia izan eta artearekiko grina handia izan, ondoz ondoko zoritxarrek traizionatu egiten diote gogoa, eta Durangon alokatu duen etxea gainera erortzen zaio. Ahul dago eta aspalditik zeraman bronkitisa ez zaio sendatzen. Bere osasuna, bere emaztearen barneratzea, haurrak, bere ama politikoa ere gaixotu egiten da, klinika batean ospitaleratua dago eta gastu guzti hauek ordaintzeko dirua behar du. Une honetako paragraforik tristeenetako batzuk dira. Koadro bat erosteko erregutuz. Bere etsipena agerian geratzen da Manuel Losadari laguntza eskatuz zuzentzen dituen gutunetan "nire zorigaitzak kontatu eta benetan karitatezko ekintza bat edo hobea dela esanez, 200 pezetako oihal bat emango nukeela ikusaraziz. Tristea da eskean ibiltzea, baina ez dut neure buruari laguntzeko beste biderik ikusten".
Henrrietteren gaixotasuna laster pasatzen da, eta 1906ko apirilean, sendatutako emaztearekin, Aste Santua igarotzera joaten da Ondarroara. Badiako Ostatuan kokatzen da eta orduan bere lan nagusietako bat margotzen du: txalupa politen irteera. Tamaina handiko mihise bat da, Regoyosek bere bizitzan zehar behin eta berriz erakutsi zuena. Hil eta gutxira, Gregario Ibarra bilbotar industrialariak erosi zuen, eta Espainiako gerra zibilean koadro hori desagertu egin zela adierazi zuen, baina ez zuen haren berririk izan. Rodrigo Sorianoren deskribapen baten arabera, margolan hau "malenkonia amaigabea zen, itsaso zabala zeru gorrixka tragiko baten distiran, bandera hori erraldoien antzera kandela erraldoiak mozten dituztenak, uren kabrilleroaren gainean prozesio amaigabea osatzen dutenak". Margolan honen zirriborro bat dago, honen jabea, Juan de la Encina, Regoyosen laguna eta arte kritikaria izan zelarik.
1906an, gaixotasunak Dario de Regoyos berriz erasotzen du. Bere bizitza osoan zehar, fisikoki ahula izan zen, eta ia urtero, behin eta berriz, bronkioek gaixotu egiten zuten. 1906ko Gabonetan Regoyos gaixorik zegoen, etxean bi hilabete inguru atxikiko zion bronkitisarekin. Medikuak klima aldaketa aholkatu zion, itsasotik urrun. Asko pentsatu ondoren, Donostiako bere etxea behin betiko utzi zuen, eta 1907ko martxoan Durangon bizitzen jarri zen, 1905eko uda han igaro zuen. Bilborekiko zuen hurbiltasuna atsegin zitzaion. Olmedal kaleko 46. Zenbakian bizi zen. 1907ko udaberrian eta udan, Durangoko mendi guztiak eta inguruko herriak bere koadroetan islatuta geratuko dira: Durangoko portalea, azoka Durangon, Santa Luzia haitza, Urkiolako haitzak, Urkiola Abadianotik edo eta Iurreta, Bizkaiko paisaia eder honetan margotu zituen lan ugarien adibide dira.
"Hau ikaragarria da margotzeko eta gero eta gogo handiagoa dut margotzeko eta gazteago sentitzen naiz pasatzen diren urteen erdian" idatzi zion Isaac Albenizi Durangotik.
Neguaren etorrerarekin eta euriteen hasierarekin paraje horiekin oso pozik egon arren, aspertu egiten da eta beste leku jendetsuago batera joan behar dela erabakitzen du. Bilbo aukeratzen du eta 1907ko irailean Bilboko Espartero kaleko 22. zenbakian kokatzen da (gaur egun Juan de Ajuriaguerra). "Eguraldi txarra hasi bezain laster, umore txarra sartu zitzaigun denoi Durangon; izan ere, udan herri atsegina, osasuntsua, merkea eta margotzeko motiboak dituena da, niri gustatzen zaidan moduan, berdeak eta zeru bilduak dituena" esan zion Zuloaga margolariari. Horrela, Bilboko zabalgunea auzo berria izango da, eta, orduan, Bilboko itsasadarra izan zen bere pintzelen helburua, industria-jarduera guztiarekin.
Udako egun onak igarota, hotza eta euria Bizkaira iristen direnean, Regoyos familia martxarako prestatzen ari da berriro, eta 1911ko neguan Bartzelonak hartuko du familia hori.
Hala ere, 1913. urtearen hasieran, tragedia nonahi agertzen da. Luis semeari tuberkulosia aitortu diote eta urte osoa ohean eman zuen. Regoyos bera gero eta gaixoago sentitzen zen, bere minbiziak aurrera egiten baitzuen. Bere egoera fisikoak eta bere familia ugariak, emaztea bere laugarren alabataz haurdun, bere bizitza soziala gero eta gehiago murriztea eragin zuten. Urte bereko urriaren 29an, Dario de Regoyos Bartzelonan hil zen. Hiri honetako Udalak hartu zuen ehorzketaren ardura, eta bere gorpuzkiak San Gervasioko hilerrian daude.
